In een fel betwistbaar standpunt past de Vlaamse Belastingadministratie (VLABEL) de “eigenzinnige zienswijze” nu ook toe op bepaalde schenkingen met voorbehoud van vruchtgebruik van roerende goederen.

Waarover gaat het?

De schenking van roerende goederen met voorbehoud van vruchtgebruik is een zeer gangbare praktijk in het kader van familiale vermogensplanning. Op die manier behoudt de schenker enerzijds de vruchten (i.e. opbrengsten) van het geschonken roerend goed. Anderzijds behoudt hij de controle op het geschonken goed. Het spreekt voor zich dat dergelijke schenking een vaak gebruikt middel is binnen de successieplanning. Een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik kan wel enkel via een notaris. Hetzij via een Belgische, hetzij via een buitenlandse notaris.

De schenking voor een Belgische notaris zal geregistreerd en onderworpen worden aan de Belgische schenkbelasting. De schenkbelasting bedraagt 3% (in rechte lijn) en 7% (tussen anderen). Eens de schenkbelasting betaald werd hoeft er nooit nog erfbelasting betaald te worden op de schenking.

De andere optie is de schenking voor een buitenlandse (Nederlandse of Zwitserse) notaris gebeuren. De schenking wordt in dit geval niet geregistreerd en bijgevolg is er geen schenkbelasting verschuldigd. Echter dienen we hier onmiddellijk op te merken dat deze schenking eventueel onderhevig kan zijn aan de erfbelasting indien de schenker binnen de 3 jaar (7 jaar in geval van schenking familiale onderneming) overlijdt na de schenking. In geval de schenker overlijdt na deze termijn was in principe geen erfbelasting verschuldigd. Dit wijzigt echter door de nieuwe zienswijze van de Vlaamse Belastingadministratie (“VLABEL”).

De betwiste visie van VLABEL

In een standpunt van 21 maart 2016 (SP nr. 15004, gepubliceerd op 4 april 2016) wijzigt VLABEL op drastische wijze haar visie op schenkingen van roerende goederen (beleggingsportefeuilles, aandelen, etc.) voor buitenlandse notaris met voorbehoud van vruchtgebruik. VLABEL baseert zich hiervoor op een reeds eerder ingenomen standpunt betreffende de gesplitste aankoop van een onroerend goed, waarbij de kinderen de naakte eigendom kopen en de ouders het vruchtgebruik kopen. In vele gevallen werden de gelden voor de aankoop van de naakte eigendom door de kinderen vooraf geschonken door de ouders. Reeds sinds 1 september 2013 werd beslist dat indien er een causaal verband bestond tussen de schenking van de gelden en de gesplitste aankoop van het onroerend goed, de schenking van de gelden dient onderworpen te worden aan de schenkbelasting opdat het onroerend goed niet meer belastbaar zou zijn in de nalatenschap bij overlijden van de vruchtgebruiker.

Bovenstaand standpunt wordt nu ook doorgetrokken naar de schenking van roerende goederen. Concreet worden de schenkingen voor een buitenlandse notaris geviseerd en zullen deze enkel “successie-vrij” kunnen vererfd worden indien de Belgische schenkbelasting (3% rechte lijn of 7% tussen anderen) voldaan werd.

Dit standpunt heeft reeds voor de nodige polemiek gezorgd daar het standpunt van VLABEL in strijd is met de geldende wetgeving. Ze zorgt bijgevolg voor enorm veel rechtsonzekerheid. Het standpunt zou initieel in voege treden voor schenkingen vanaf 1 september 2013, VLABEL is hier echter op teruggekomen en zou nu enkel schenkingen van roerende goederen met voorbehoud van vruchtgebruik viseren gedaan vanaf 1 juni 2016.

Bovendien wensen we op te merken dat dit standpunt enkel van toepassing is in het Vlaamse gewest. Indien de erflater in het Brusselse of Waalse gewest woont is dit standpunt niet van toepassing. Om de fiscale woonplaats van de erflater te bepalen dienen we te kijken in welk gewest de erflater gedurende 5 jaar voor zijn overlijden het langst heeft vertoeft.

Oplossingen?

Er zijn vandaag reeds enkele manieren om niet in het vaarwater van dit nieuwe standpunt te komen en tcoh vrij van successierechten te schenken via een buitenlandse notaris.

• Schenking in volle eigendom met een bijhorende last;
• Schenking van roerende goederen met voorbehoud van vruchtgebruik die niet vallen binnen de scope van bovenstaand standpunt (kunstwerken, etc.).

Conclusie

Gezien de paniek en rechtsonzekerheid die VLABEL met zijn recente standpunten zaait, is hier het laatste woord nog niet over geschreven. Ons inziens is het standpunt van VLABEL in strijd met de geldende wetgeving; We stellen ons de vraag hoe een onbelaste buitenlandse schenkingsakte een “bedekte bevoordeling” inhoudt terwijl de belaste Belgische schenkingsakte dit niet zou zijn.